Γνωριμία με τα παλιά τοπωνύμια της Βοιωτίας

Τοπωνύμια είναι τα ονόματα των πόλεων των κωμοπόλεων ,των χωριών , και των συνοικιών με τα οποία δηλώνουμε τον τόπο ή μέρος αυτού , όπως ΑΘΗΝΑ , ΠΑΤΡΑ , ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ , ΧΙΟΣ , ΛΙΒΑΔΕΙΑ , ΘΗΒΑ ΧΑΛΚΙΔΑ , ΤΑΝΑΓΡΑ .

1) Τα Ελληνικά τοπωνύμια άλλα προήλθαν από τους αρχαίους χρόνους όπως ( ΑΘΗΝΑ , ΣΠΑΡΤΗ , ΘΗΒΑ , ΚΟΡΙΝΘΟΣ , ΧΑΛΚΙΔΑ , ΤΑΝΑΓΡΑ ).
2) Εκ της φύσεως και διαπλάσεως του εδάφους όπως ( ΚΑΜΠΟΣ , ΜΑΚΡΥΚΑΜΠΟΣ , ΒΑΘΥΛΑΚΟΣ ) .
3) Από το χρώμα του εδάφους όπως ( ΑΣΠΡΟΒΑΛΤΟΣ , ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΣ , ΚΟΚΚΙΝΙΑ , ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΛΙΘΑΡΙ ) .
4) Εκ των διαφόρων τύπων ευρισκομένων ή ρεόντων υδάτων όπως ( ΛΙΜΝΙΑ , ΛΙΜΝΗ , ΠΑΡΑΛΙΜΝΗ , ΓΛΥΚΟΝΕΡΙ , ΓΛΥΚΟΒΡΥΣΗ , ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ ).
5) Εκ των φυομένων δένδρων και των εν γένει φυτών και καρπών αυτών όπως δενδρώνυμα , φυτώνυμα , καρπώνυμα τοπωνύμια ( ΚΕΡΑΣΟΥΣ , ΑΜΠΕΛΑΚΙΑ , ΑΧΛΑΔΟΚΑΜΠΟΣ , ΘΡΟΥΜΜΠΕΡΗ , ΚΛΗΜΑΤΕΡΗ , ΚΥΔΩΝΙΑ , ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ , ΜΟΝΟΔΕΝΔΡΙ ) .
6) Εκ των διαφόρων τόπων που συχνάζουν τα ζώα Ζωώνυμα τοπωνύμια όπως (Αετοράχη , Αηδονοράχη , Αετοκούκουλο ) .
7) Εκ του κυριωτέρου και συνηθεστέρου επαγγέλματος των κατοικούντων στο χωριό κατοίκων όπως ( ΕΡΓΑΤΕΣ , ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ , ΧΑΛΚΙΑΔΕΣ ) .
8) Εκ των ονομάτων των ιδρυτών των χωριών όπως ( ΜΠΡΑΤΣΙ – από τον ΜΠΑΡΤΣΙ – ΤΟΝΤΟΡ .
9) Ονόματα από ξένες τοπωνυμίες που προσλήφθηκαν από τις νέες γλώσσες σε διάφορες εποχές της Εθνικής ιστορίας .
Έτσι λοιπόν έχουμε από την εποχή της Φραγκοκρατίας τις ονομασίες ( ΑΝΤΡΑΒΙΔΑ , ΓΛΑΡΕΝΤΖΑ ) .
Σλαβικές όπως ( ΑΡΑΧΩΒΑ , ΧΕΛΜΟΣ )Ιταλικές όπως Σπιναλόγκα .
Αρβανίτικες όπως ( ΛΙΟΣΙΑ , ΣΠΑΤΑ , ΤΑΤΟΪ .
Τούρκικες όπως Δερβενάκια , Ρούμελη .
10 ) Από τον σχηματισμό οικισμών όπως Σχηματάρι .
Παίρνοντας λοιπόν αφορμή την ετυμολογία της λέξεως τοπωνύμιο , και τις ρίζες του καθενός μας , ας κάνουμε μια μικρή αναφορά στις παλιές ονομασίες των χωριών του νομού μας , και όχι μόνο .

Για την επαρχία Λιβαδειάς , κατά αλφαβητική σειρά έχουμε τα χωριά

1) ΑΓΟΡΙΑΝΗ ————- ( ΑΓΙΑ – ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ)
2) ΒΕΛΗ ———————( ΠΡΟΣΗΛΙΟ )
3) ΒΡΑΝΕΖΙ —————–( ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ ) .
4) ΒΡΑΣΤΑΜΙΤΕΣ ———( ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ )
5) ΓΡΑΝΙΤΣΑ —————( ΛΑΦΥΣΤΙΟ )
6) ΔΕΓΛΕΣ ——————( ΜΑΥΡΟΓΕΙΑ )
7) ΖΑΓΑΡΑΣ —————-( ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ )
8) ΖΕΡΙΚΙ ——————–( ΕΛΙΚΩΝΑΣ )
9) ΚΑΜΠΙΑΣ —————( ΑΓΙΟΣ – ΝΙΚΟΛΑΟΣ )
10) ΚΑΠΡΑΙΝΑ ————–( ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ )
11) ΚΑΣΝΕΣΙ —————–( ΜΑΥΡΟΝΕΡΙ )
12) ΚΟΥΤΟΥΜΟΥΛΑΣ—- ( ΚΟΡΩΝΕΙΑ )
13) ΚΑΡΑΜΟΥΣΑ ———–( ΑΓΙΟΙ – ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ )
14) ΚΡΑΒΑΣΑΡΑΣ ———-( ΒΑΣΙΛΙΚΑ )
15) ΚΟΥΚΟΥΡΑ ————-( ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ )
16) ΚΡΙΜΠΑΣ —————-( ΑΛΙΑΡΤΟΣ )
17) ΜΑΜΟΥΡΑ ————–( ΑΛΑΛΚΟΜΕΝΕΣ )
18) ΜΠΕΛΕΣΙ —————-( ΑΝΘΟΧΩΡΙ )
19) ΜΠΕΣΧΕΝΙ ————–( ΠΑΡΟΡΙ )
20) ΜΟΥΛΚΙ —————–( ΑΛΙΑΡΤΟΣ )
21) ΜΠΙΣΠΑΡΔΙ ————-( ΑΚΟΝΤΙΟ )
22) ΜΠΡΑΜΑΓΑ ————( ΘΟΥΡΙΟ )
23) ΠΕΤΡΟΜΑΓΟΥΛΑ —–( ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ )
24) ΣΙΑΧΟΥ ——————( ΠΕΤΡΑ)
25) ΣΚΡΙΠΟΥ ——————( ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ )
26) ΣΟΥΡΠΗ ——————-( ΑΝΑΛΗΨΗ )
27) ΣΤΕΒΕΝΙΚΟ —————( ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ )
28) ΤΖΑΜΑΛΙ —————– ( ΔΙΟΝΥΣΟΣ )
ΕΠΑΡΧΙΑ ΘΗΒΩΝ

1) ΑΜΠΕΛΟΣΑΛΕΣΙ—————- ( ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙ )
2) ΒΑΘΥ ————————–( ΑΥΛΙΔΑ )
3) ΓΕΡΑΛΙ ————————-( ΦΑΡΟΣ )
4) ΔΑΡΙΜΑΡΙ ———————-( ΔΑΦΝΗ )
5) ΔΕΡΒΕΝΟΣΑΛΕΣΙ———— ( ΠΥΛΗ )
6) ΔΟΜΒΡΑΙΝΑ ——————( ΚΟΡΥΝΗ ΔΕΝ ΚΑΤΑΧΥΡΩΘΗΚΕ )
7) ΔΡΑΜΕΣΙ ———————–( ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΥΛΙΔΟΣ )
8) ΔΡΙΤΣΑ ————————–( ΑΡΜΑ )
9) ΕΡΗΜΟΚΑΣΤΡΟ ————–( ΘΕΣΠΙΕΣ )
10) ΚΑΒΑΣΙΛΑ ——————–( ΠΡΑΣΙΝΟ )
11) ΚΑΚΟΣΑΛΕΣΙ—————- ( ΑΥΛΩΝΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ )
12) ΚΑΚΟΣΙ ————————( ΘΙΣΒΗ )
13) ΚΑΡΑΝΤΑΣ ——————–( ΕΛΛΟΠΙΑ )
14) ΚΑΡΔΙΤΣΑ ———————( ΑΚΡΑΙΦΝΙΟ )
15) ΚΑΣΚΑΒΕΛΙ ——————-( ΛΕΟΝΤΑΡΙ )
16) ΚΛΕΙΝΤΕΤΙ – ΓΚΛΕΙΝΤΕΤΙ- ( ΚΛΕΙΔΙ )
17) ΚΟΚΛΑ ————————–( ΠΛΑΤΑΙΕΣ )
18) ΚΑΚΟΝΙΣΧΥΡΙ —————-( ΠΑΝΑΚΤΟΣ )
19) ΚΑΣΝΕΣΙ ————————( ΒΑΓΙΑ )
20) ΚΡΙΕΚΟΥΚΙ ———————( ΕΡΥΘΡΕΣ – ΑΤΤΙΚΗΣ )
21) ΚΡΙΜΠΑΤΣΙ ———————( ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ )
22) ΚΡΩΡΑ —————————-( ΣΤΕΦΑΝΗ )
23) ΛΙΑΤΑΝΗ ————————( ΑΓΙΟΣ ΘΩΜΑΣ )
24) ΜΟΥΣΤΑΦΑΔΕΣ —————( ΚΑΛΛΙΘΕΑ )
25) ΜΠΑΛΤΣΑ ———————–( ΜΕΛΙΣΟΧΩΡΙ )
26) ΒΡΑΤΣΙ —ΜΠΡΑΤΣΙ———-( ΤΑΝΑΓΡΑ )
27) ΜΩΡΟΚΑΜΠΟΣ ————— (ΒΑΓΙΑ )
28) ΠΑΛΙΟΠΑΝΑΓΙΑ ————–( ΑΣΚΡΗ )
29) ΠΑΡΑΠΟΥΓΓΙΑ —————( ΛΕΥΚΤΡΑ )
30) ΡΑΠΕΝΔΩΣΑ ——————-( ΔΑΦΝΟΥΛΑ )
31) ΣΠΑΙΔΕΣ ————————-( ΕΛΑΙΩΝΑΣ )
32) ΣΤΑΝΙΑΤΕΣ ———————( ΟΙΝΟΦΥΤΑ )
33) ΣΥΡΤΖΙ —————————( ΥΠΑΤΟ )
34) ΤΟΠΟΛΙΑ ———————–( ΚΑΣΤΡΟ)
35) ΧΑΛΙΑ —————————( ΔΡΟΣΙΑ )
36) ΧΛΕΜΠΟΤΣΑΡΙ————— ( ΑΣΩΠΙΑ )
37) ΧΩΣΤΙΑ ————————-( ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ )
38) ΟΥΓΚΡΑ————————–( ΥΛΙΚΗ ) .Επίσης παλιότερα ο νομός Βοιωτίας ήταν ενωμένος με τον νομό Αττικής και οι δύο μαζί αποτελούσαν τον νομό Άττικοβοιωτίας . Τα χωριά της Αττικής που είναι κοντά στα δικά μας χωριά είχαν τις εξής ονομασίες παλιότερα .1 ) ΚΙΟΥΡΚΑ ————-( ΑΦΙΔΝΑΙ )
2) ΜΠΟΓΙΑΤΙ ————-( ΟΙΟΝ )
3) ΜΗΛΕΣΙ —————-( ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΛΗΤΟΣ )
4) ΜΠΟΥΓΑ ……………..( ΜΑΥΡΟΣΟΥΒΑΛΑ )
5) ΚΑΚΟΣΑΛΕΣΙ ——–( ΑΥΛΩΝΑΣ )Τα περισσότερα από τα παλαιά αυτά τοπωνύμια υπάρχουν και μέχρι σήμερα , μερικά μάλιστα σε αποκλειστική χρήση .
Μέσα από αυτό το κείμενο θέλουμε να γνωρίσουμε στους νεώτερους , αλλά και σε όσους δεν το γνώριζαν ότι η ΛΑΜΙΑ , η ΑΜΦΙΣΣΑ , το ΑΙΓΙΟ , το ΑΓΡΙΝΙΟ , και η ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ λεγόταν παλαιότερα , ποιητικά ακόμη μέχρι σήμερα .. ΖΗΤΟΥΝΙ , ΣΑΛΩΝΑ , ΒΟΣΤΙΤΣΑ , ΒΡΑΧΩΡΙ και ΚΑΡΒΑΣΑΡΑΣ , αντίστοιχα . Ο Παρνασσός στη γλώσσα του λαού μας: Λιάκουρα.
Επίσης οι παππούδες μας την Θήβα την ονόμαζαν Φήβα , και την Χαλκίδα την ονόμαζαν Χώρα . Τον Εύριπο στα αρβανίτικα τον ονόμαζαν Γρίπ , ενώ η τουρκική του ονομασία ήταν Έγριπόζ .